Yaşadığım Yer: Gaziosmanpaşa

Taşlıtarla’dan bugüne Gaziosmanpaşa

İstanbul’un geç dönem yerleşimlerinden olan ve daha önce Taşlıtarla ve Küçükköy Mevkii olarak bilinen Gaziosmanpaşa, 1950’li yıllardan sonra gelişmiş, 1983 yılında da ilçe yapılmıştır.
Gaziosmanpaşa ilçe alanı, yönetsel bakımdan kuzeydoğu, doğu ve güneydoğudan Eyüp, güneyden Bayrampaşa ve Esenler ile çevrilidir.  Kuzeyden ise Karadeniz’e komşudur.

Gaziosmanpaşa, yüzölçümü bakımından İstanbul’un büyük ilçeleri arasında yer almaktadır.  İlçe toprakları 3500 hektar bir alan kaplar.  İlçenin Gaziosmanpaşa Belediyesi sınırları içinde 28 mahallesi, ayrıca mücavir alanda 5 beldeye bağlı 12 mahallesi ve 5 de köyü vardır.

1985’de 291715 kişilik İstanbul nüfusunun yüzde 5’ini barındıran Gaziosmanpaşa’da, aynı yıl km² ye 1790 kişi düşmekteydi. 1990’da ilçe nüfusu 393667’ye, nüfus yoğunluğu ise 2415 kişi / km² ye yükselmiştir.  Gaziosmanpaşa, nüfus artış hızı açısından İstanbul’un önde gelen ilçelerinden biridir.  Öyle ki, 1997’deki nüfus sayımına göre ilçe nüfusu yedi yıl gibi kısa bir sürede 570 943 kişiye, nüfus yoğunluğu ise 3900 kişi / km² ye yükselmiştir. Nüfus yoğunluğu bakımından Gaziosmanpaşa, yalnız İstanbul’un değil, Türkiye’nin de önemli, yerleşimlerinden biridir.

Gaziosmanpaşa ilçe alanı eskiden Eyüp ve Çatalca ilçelerinin sınırları içindeydi.  Bugün ilçe merkezinin bulunduğu güneydoğudaki topraklar 1950’lere kadar boştu.  Eyüp ilçe sınırları içindeki bu topraklar kıraç ve taşlı olduğundan halk arasında Taşlıtarla olarak adlandırılırdı.

1950’den önce burada hayvancılıkla uğraşanların kurduğu ağıllarla bir kaç atölye tipi imalathane vardı. 1952 yılında Balkan Göçmenlerine devletin yaptırdığı evlerle başlayan Taşlıtarla serüveni, 1960’lı yıllardan itibaren sanayinin Rami ve Eyüp’e kaymasıyla korkunç bir ivme kazandı ve bugün ortaya 601 bin kişinin yaşadığı dev Gaziosmanpaşa ilçesi çıktı.  Bir bakıma Taşlıtarla, Gaziosmanpaşa ilçesinin çekirdeği sayılmaktadır.
Düne kadar kentin varoşu olan Taşlıtarla bugün dev gökdelenleri alışveriş merkezleri, bilgisayarlı okulları ve eğlence merkezleriyle modern bir görünüm kazandı.

Taşlıtarla 1958’e kadar Eyüp’ün Rami Bucağı’na bağlı olan Küçükköy’ün bir mahallesiydi. 1962’de yapılan bir araştırmaya göre Taşlıtarla’daki 18 bin gecekonduda yaklaşık 90 bin kişinin yaşadığı tahmin edilmektedir. Nüfusun hızla artmasına bağlı olarak Eyüp İlçesi’nde kurulan Göktepe Bucağı’nın merkezi durumundaki Taşlıtarla, 1963’te bucak çevresindeki alanlarda oluşturulan Gaziosmanpaşa İlçesinin merkezi oldu ve bundan sonra Gaziosmanpaşa adıyla anılmaya başladı.

Gaziosmanpaşa İlçesi’ne Rami Bucağı’nın ve Çatalca İlçesi’ne bağlı Hadımköy Bucağı’nın bazı köyleri katılmıştır. 1970’den önce Çatalca’nın Tayakadın Köyü 1990 öncesinde yine Çatalca’nın kırsal bir yerleşmesi olan Yeniköy de bağlanınca Gaziosmanpaşa İlçesi bugünkü sınırlarına kavuşmuştur.

Gaziosmanpaşa İlçesi’nin kentsel gelişmesini en iyi ilçenin nüfus gelişmesi göstermektedir. Dünyanın çok az yerinde görülebilecek bir kentleşme sonucunda Gaziosmanpaşa’nın nüfusu 1935-1997 yılları arasındaki 60 yılda olağanüstü büyümüş, tam 165 misli artmıştır. İlçe nüfusu 1935’de 3847 iken 635.000 olmuştur.
1935’teki sayıma göre, bu alandaki nüfusun tamamı kırsal yerleşmelerde yaşıyordu. Sonraki yıllarda İstanbul’un bir çok bölümünde görüldüğü gibi Gaziosmanpaşa’da da kentleşme hız kazandı. Gaziosmanpaşa İlçesinde İstanbul’a yakın olan yerler daha hızlı kalabalıklaşmış ve kent niteliği kazanarak İstanbul kentsel alanına katılmıştır.

Kurulduğu günden bu yana her dönem kamuoyunun dikkatini çeken ilçe, son yıllarda artan nüfusuyla İstanbul’un en büyük ikinci ilçesi olma hüviyetini kazandı.

1990 Genel Nüfus Sayımı’na göre ilçe merkezinin genç bir nüfusa sahip olduğu belirlenmiştir. Öyle ki, 20 yaşın altındaki nüfus toplam nüfusun yarısına yakındır. Yine aynı sayıma göre, ilçe merkezinde 6 yaşın üzerindeki okuryazarlık oranının yüzde 88.1 olduğu görülmüştür. İlçe merkezinde okuma yazma bilenlerden yüzde 81.3’ü bir öğrenim kurumundan mezun olmuştur.
Bunlardan yüzde 75.7’si ilkokulu, yüzde 12.9’u ortaokul ve dengi okulları, yüzde 9.2’si lise ve dengi okulları ve yüzde 2.2’si yüksek öğrenim kurumlarını bitirmiştir.

Gaziosmanpaşa ilçe merkezinde iktisaden faal nüfus 12 ve daha yukarı yaştaki nüfusun yüzde 48.4’ünü oluşturmaktadır. Bu, 12 yaş üzerindeki nüfusun yaklaşık yarısının faal olarak ekonomik hayata katıldığını, diğer yarısının ise ekonomik açıdan faal olmadığını ortaya koymaktadır. İktisaden faal olmayan nüfusun büyük kısmını ev kadınları oluşturmaktadır.

Gecekondulaşmanın yoğun olduğu ilçelerden sayılan Gaziosmanpaşa, son yıllarda özellikle de Belediyenin altyapı, ulaşım ve peyzaj çalışmaları ile her geçen gün gelişme trendini arttıran bir yapıya kavuşturulmuştur. İlçenin kaderini iyi yönde etkileyen bu hizmetler büyük yatırımcıları bu bölgeye sevk etmiş ve Gaziosmanpaşa da İstanbul’un kentli unsurlarını taşır hale gelmeye başlamıştır.

Sosyal yapıyı güçlendirmek, renkli etnik ve kültürel yapıyı canlı tutabilmek ve nüfusun yarıya yakınını oluşturan gençlerin ihtiyaçlarına cevap verebilmek için; Belediye, yeni yapılanmakta olan ilçede bir çok alanı kamulaştırarak, çok amaçlı spor kompleksleri, dev alış-veriş ve kültür merkezleri, büyük tünel ve kavşak çalışmaları, toplu konut alanları ve rekreasyon alanlarından bir kısmını hayata geçirmiş, bir kısmını da projelendirerek yapılaşma aşamasına getirilmiştir.
Hızla artan nüfus ve buna paralel olarak yıllardan beri ihmal edilmişliğin ortaya çıkardığı sorunlar, ilçede pek çok faaliyetin bir arada ve süratle yapmak gereğini doğurdu.

Artık Gaziosmanpaşa’nın çehresi yapılan planlı altyapı çalışmaları ve gelecek vadeden projeler ile modern bir görünüm kazanıyor. Çevre sağlığı ve insan sağlığına hizmet veren yatırımları, sosyal hizmetlerde ve meslek edindirmede halka sunulan sınırsız hizmetler ile insanı insan yapan değerlerin ön plana çıkarıldığı bir anlayış sergileniyor.
Planlı ve akılcı etütler yapılarak değişen ilçenin önümüzdeki yıllarda İstanbul’un örnek gösterilen cazibe merkezi halini alacağı gün gibi aşikar.

Esnaf ve Sanatkarlar Birliği’nin verilerine göre, Gaziosmanpaşa’da 498 küçük ölçekli, 145 orta ölçekli ve 18 de büyük ölçekli işletme bulunuyor. Genel olarak avize, oto motor tamiri, metal işleri, konfeksiyon, torna-tesviye ve elektronik tesisatçılığı konularında faaliyet gösteren bu işletmelerde 3688 kişi çalışıyor.

İlçede genel olarak bir inşaat havasının hakim olduğu söylenebilir. Eski gecekondular artık yerini planlı yapılaşmaya bırakıyor. İlçenin hemen hemen her yerinde inşaat malzemesi satan perakendeci ya da toptancı mağazalarına, hafriyatçılara, marangozlara rastlamak mümkün.

Gaziosmanpaşa İlçesi’nde ekonomik hayatın temelini küçük esnaf ve dış üretim faaliyetleri oluşturmaktadır. İlçe merkezinde iktisaden faal nüfusun yüzde 60’ı bu işlerde çalışmaktadır. Bununla birlikte İlçeye bağlı köylerde kırsal nüfusun geçimini temin ettiği tarımsal üretim de vardır. Ancak tarımsal üretim her geçen gün azalmaktadır. Son yıllarda gelişmeye başlayan baka bir faaliyet alanı da turizmdir. Gelecekte özellikle Karadeniz kıyısında turizm faaliyetlerinin önemli bir yer tutması beklenmektedir.